Novavita

Ik zal er maar eerlijk mee voor de dag komen: het is voor het eerst in mijn leven dat ik een militair terrein betreed. En ik moet bekennen dat er toch wat spanning op zit. Ik heb immers van Lenie de Fijter, de organisator van deze middag,vernomen dat we rondgeleid gaan worden door een heuse marineman, de heer Bartelmans, nota bene oud plaatsvervangend commandant en chef staf bij de Marine op dit complex. Stiekem heb ik visioenen dat we een exercitie krijgen en al marcherend onder leiding van een barse en bevelen schreeuwende commandant het terrein rond zullen gaan.

Niets blijkt minder waar. De heer Bartelmans is een aimabel man, die gepassioneerd over de geschiedenis en het heden van dit complex vertelt. Pal achter het huidige Scheepvaartmuseum bevindt zich het terrein waar in de 17e eeuw de schepen van de Admiraliteit gebouwd werden. Deze schepen moesten de enorme Hollandse handelsvloot beschermen. De bevoorrading van deze schepen vond plaats vanuit het ’s Lands Zeemagazijn (Scheepvaartmuseum) plaats. De werf heeft bestaan tot 1914, vanaf dat moment werden de schepen te groot en verhuisde de werf naar Den Helder. De Admiraliteit hield op te bestaan bij de Franse inval in 1795. Na de Franse tijd werd in 1815 de Marine opgericht.

Van de werven is niets meer te zien. Het huidige middenterrein, dat vroeger open water was, is gedempt met grond die vrijkwam bij de bouw van de IJ-tunnel. Hierdoor ontstond een groot terrein waar de Marine veel van haar opleidingen heeft gehuisvest. Hieronder het gerenoveerde gebouw waar de elektrotechniek-opleiding gegeven werd. De ramen van dit gebouw stellen de vlaggen van de landen van de Europese Unie voor.

Zoals op de eerste foto is te zien ligt het terrein als een eiland in het water. Het uitzicht op de stad is op diverse punten fantastisch.

De marine heeft zich -mede door de bezuinigingen op defensie- teruggetrokken tot een gedeelte van dit eiland en daarmee is een groot terrein en een groot aantal panden toegankelijk voor het publiek. Zo is de voormalige officiersmess tegenwoordig een normaal restaurant, dat nog een authentieke zestigerjaren inrichting heeft.

Een beetje spannend is het vanmiddag toch nog geworden. In de namiddag vergaderen de Ministers van Justitie van de Europese Unie op het complex. Want in het kader van het EU-voorzitterschap van Nederland zijn het Marineterrein en het Scheepvaartmuseum de plekken waar alle activiteiten gehouden worden. De bewaking is enorm en ook wij worden onderworpen aan een strenge controle, zelfs een body-scan ontbreekt niet. Ook lopen er voortdurend drie bewakers met onze rondleiding mee. Op bescheiden schaal maakt Nederland ook reclame voor zichzelf, zoals dit bloemenpaviljoen, waar de Nederlandse tuinbouw zich aan de buitenlandse gasten presenteert.

We wandelen op een historisch stukje Amsterdam; in de 17e eeuw was hier ongetwijfeld het grootste industriële complex van de wereld te vinden. Bovendien ontleent deze plek natuurlijk zijn aantrekkingskracht, omdat het eeuwenlang niet toegankelijk voor het gewone publiek was. Dat maakt nieuwsgierig naar wat zich achter onderstaande 17e eeuwse gevel aan de Kattenburgstraat afspeelt. En dat allemaal in hartje Amsterdam, een stadsenclave, een oase van rust temidden van het rumoer van onze hoofdstad.

Het is eigenlijk het enige historische pand op het terrein; de overige panden zijn van veel latere datum, de meeste zelfs uit de tweede helft van de vorige eeuw. En die panden hebben ook een niet-maritieme functie gekregen. We hebben zelfs de archeologische vondsten bij de aanleg van de Noord-Zuidlijn in één van die panden bekeken.
Zo hebben we vanmiddag kennis gemaakt, wederom gezegend met uitstekend weer, met een veertien hectaren groot geheim gebied (op Google maps was dit gebied bewust onscherp gemaakt). Het militair terrein in het centrum van de stad was sinds de zeventiende eeuw achtereenvolgens de werkplek van Michiel de Ruyter en Vincent van Gogh, de scheepswerf van de Admiraliteit, opleidingscentrum van de Marine en thans helikopterlandingsplaats voor hoogwaardigheidsbekleders, meldplek voor aspirant-militairen, revalidatieoord voor getraumatiseerde soldaten en onderduikadres voor o.a. Ayaan Hirsi Ali en Geert Wilders. Maar waar deze schuilplaats zich op het terrein zich bevindt, wil de rondleider ons niet vertellen. En zo blijft er nog iets geheims over op dit eiland.

Huub Oostendorp

“Het is toch fantastisch dat leerlingen mee kunnen praten over de nieuwbouw en de inrichting van het terrein”.
“Het mag wat kosten, de kubieke meterprijs aan bouwkosten is bijna het dubbele van die in mijn tijd”.  “Het CvB wijkt in haar visie op een onderwijsgebouw radicaal af van wat we gewend zijn: het is nu gedurfd en innovatief: geweldig!

Dit zijn enkele enthousiaste reacties na de lezing van Jan Verbeek over de nieuwbouwplannen van het Nova College op de Zijlweg in Haarlem: de Nova Campus. Een twintigtal leden van Novavita wil zich op de hoogte stellen van de bouwplannen en het moet gezegd: Jan Verbeek heeft ze op hun wenken bediend. In een betoog van anderhalf uur heeft Jan ons op de hoogte gebracht van de voorgeschiedenis, de ontwerpgeschiedenis, het uiteindelijke ontwerp,de duurzame keuzes van de architect,  de invulling van het gebouw door het onderwijsveld, de plannen tot de spectaculaire inrichting van het terrein en het revolutionaire cateringconcept.

Om te voorkomen dat leerlingen in tussenuren gaan zwerven, zijn ze van meet af aan betrokken geweest bij het ontwikkelen van de plannen voor de terreininrichting en de catering. Het moet zo aantrekkelijk worden dat de leerlingen graag op het terrein van de school blijven. Vol enthousiasme vertelt Jan van de plannen die momenteel op dit gebied uitgewerkt worden.

Naast het bestaande gebouw (links), dat overigens ook ingrijpend gerenoveerd gaat worden, komt er een nieuw gebouw van 6000 m² waar de opleidingen van Zorg en Welzijn een plekje krijgen. Hun huidige gebouwen aan de Schoterstraat en de Planetenweg worden natuurlijk afgestoten. Het gebouw komt los te staan van de bestaande bebouwing; dat past in de trent van kleinere scholen.

Het ronde gebouwtje in het midden tussen de gebouwen is het Paviljoen, waar één van de verschillende cateringconcepten uitgerold wordt. Het moet het trefpunt van de locatie worden. Het derde gebouw (en dat komt rechts bij de bomen) wordt voorlopig niet gebouwd. Het is de eventuele 3^e fase van de nieuwbouw en de bouw ervan is afhankelijk van de toekomstige behoefte (afstoten andere gebouwen; groei  aantal leerlingen etc.).

De inrichting van het terrein moet de leerling uitdagen. Op de planning staan een sportplein, een cultuurplein, een evenemententerrein en dat alles met hoogteverschillen en zeer rijk beplant met groen. Een landschaparchitect is momenteel druk bezig, met terugkoppeling naar de gebruikers, de ideeën vorm te geven.

De architect heeft trouwens de opdracht gekregen om op de begane grond van de gebouwen (het nieuwe, maar ook het bestaande gebouw) het onderwijs veel aanschouwelijker te maken voor de buitenwereld. Het moet van de Randweg en de Zijlweg veel meer dan nu het geval is, duidelijk zijn welke activiteiten in de gebouwen plaats vinden. Vandaar dat met name de praktijklokalen in de “plint” van de gebouwen komen. En via grote raampartijen zien de mensen van buiten de onderwijsactiviteiten.

We hebben een helder inzicht gekregen in de nieuwbouwplannen van het Nova College. De rol van Jan Verbeek, die met alle betrokkenen te maken heeft, dwingt respect af. Als zijn rustige en weloverwogen uiteenzetting een voorbode van het bouwproces is,  dan gaat het Nova College een voorspoedige bouw tegemoet.

Na de lezing in de personeelskamer hebben we nog een uurtje nageborreld in het Nova Restaurant. Uiteraard is dat voor velen van ons de kers op de appelmoes: even bijkletsen met oude bekenden, maar ook eens een gesprek aanknopen met collega’s die we niet van vroeger kennen. Hartstikke leuk!!

Tenslotte heb ik van Jan Verbeek nog de belofte gekregen om over twee jaar, als de bouw gaande is, nog eens zo’n bijeenkomst te houden.  Spannend om te zien wat er van de ideeën terecht gekomen is. Wellicht kunnen we dan ook een rondleiding in het in aanbouw zijnde gebouw krijgen.

Huub Oostendorp

In mijn studententijd kom  ik er dagelijks langs: dit prachtige gebouw op de Herengracht in Amsterdam. Ik woon in de Jordaan en werk in de avonduren op de Raadhuisstraat bij de ABN. Het pand trekt telkens de aandacht vanwege de  knikken in het gebouw die prachtig meelopen met de bocht van de gracht. Ook de rode en witte kleuren van de gevel zijn afwijkend van de andere zo statige maar vaak sobere grachtenpanden. Het is haast on-Nederlands, zo’n frivool gebouw met zijn talloze versieringen.
En dan de naam: Huis Bartolotti, een naam om bij weg te dromen.Vaak heb ik me afgevraagd hoe het er van binnen uit zou zien, maar de deur is altijd dicht. Eénmaal heb ik het geprobeerd op Open Monumentendag, maar de rij wachtenden overtreft de rij die gewoonlijk voor het Anna Frank Huis staat.

En vandaag is het eindelijk zover. Ons lid Ankie van de Stadt, vrijwilligster bij de Vereniging Hendrick de Keyser, neemt ons mee naar een tweetal panden in Amsterdam. Eerst Huis Bartolotti en in de tweede helft van de middag Huis Van Brienen.

Huis Bartolloti is waarschijnlijk ontworpen door de beroemde Amsterdamse architect Hendrick de Keyser (het hoofdkantoor van de gelijknamige Vereniging heeft er nu zijn onderkomen) in opdracht van de steenrijke bankier-koopman Van de Heuvel. Om een erfenis veilig te stellen, moet hij de naam van zijn zwager aannemen: Bartolotti. Rond 1620 start de bouw van dit rijk gedecoreerde huis.

Later in de 17^e eeuw is het huis gesplitst in twee woonhuizen.  In het rechtergedeelte zijn grote delen van het  18^e eeuwse interieur bewaard gebleven en dat is de laatste jaren grondig gerestaureerd. Met verve verhaalt Ankie over het leven in de achttiende eeuw en het toen aangebrachte schilder- en stukwerk, het prachtige houtsnijwerk, de damasten wandbekleding enz. Met name de grote achterkamer maakt indruk. Deze kamer kan zeker wedijveren met de beroemde “Beuningkamer”die in het Rijksmuseum is herbouwd.

Daarna wandelen we op de eerste lentedag van het jaar –de terrassen onderweg zitten mutjevol- naar een ander pand, een paar honderd meter verderop op de Herengracht: Huis van Brienen.

Je ziet het: een statig, maar sober gebouw. Maar wat het interieur voor ons in petto heeft, is ongelooflijk. Het is een waar stadspaleis en de kenners rangschikken het in de top 100 van de belangrijkste interieurs van Nederland. De grond voor het huis is gekocht door de hofjuwelier van Prins Maurits, genaamd Hans van Wely.  Voor de bouw kan beginnen,  wordt de man vermoord. Zijn weduwe heeft toen –als geldbelegging- op deze grond twee identieke woonhuizen laten bouwen, die ze verhuurt. Het linkerpand wordt in 1728 van een eenvoudig woonhuis met trapgevel omgebouwd tot een patriciërswoning met een zandstenen voorgevel . Grote delen van het huis en het interieur stammen uit die tijd. In 1781 wordt het huis gekocht door de puisant rijke bankier-koopman Arnoldus van Brienen (mijn zoon zegt dan: als je zijn geld nu aansteekt, brandt het volgende week nog). Men vermoedt dat hij zo rijk is geworden, omdat veel van zijn beleggers omgekomen zijn bij de enorme aardbeving in Lissabon. Hij koopt het huis als huwelijkscadeautje voor zijn 22 jarige zoon. Deze zoon zal later als burgemeester van Amsterdam de stadssleutel nog aanbieden aan Napoleon.

Niet alleen de pronkkamers zijn nog intact; ook de keuken, gangen,trappenhuis en bediendenkamer ( mij trof die kamer in het souterain waar de huisknecht kan zien wie er aanbelt; voor leveranciers kan hij de souteraindeur openen, maar voor belangrijke bezoekers snelt hij naar boven door de marmeren gang –met als prachtig detail:schijndeuren om het huis groter te laten lijken- naar de voordeur om het bezoek binnen te laten.  Dit huis noemt Ankie terecht  het verborgen juweel van Amsterdam.  Kijk eens naar het als decorstuk in een theater opgebouwde tuinhuis, dat ook stamt uit 1728.

We hebben een unieke kans gekregen om twee prachtige panden uit de 17^e eeuw in Amsterdam te bekijken.  Ankie van der Stadt is erin geslaagd door haar enthousiaste verhalen deze panden van “inhoud” te voorzien. Zij schetst  een luisterrijk beeld van de bewoners in hun tijdsgewricht. Bovendien kan zij ons aan de hand van de interieurs iets meegeven van de heersende mode en trends. Een belevenis!!

En voor de leden die deze dag gemist hebben. Ankie is van plan in het najaar de bezoeken aan de huizen in Haarlem (Hodshon Huis en Huis Barnaart) en Amsterdam (huis Bartolotti en Huis Van Brienen) te herhalen. Ik zou zeggen: grijp die kans!

Verening Hendrick de Keyserzet zich in voor het behoud van architectonisch of historisch waardevolle gebouwenin Nederland. De Vereniging doet dit door panden te verwerven en ze vervolgens te restaureren en te verhuren.

Huub Oostendorp

Ons medelid Ankie van de Stadt heeft ons vanmiddag meegenomen naar een tweetal panden van de Vereniging Hendrik de Keyser. Deze vereniging zet zich in voor het behoud van architectonische of historisch waardevolle gebouwen. Ze restaureert de panden en exploiteert vervolgens deze objecten op commerciële basis.

Eerst gaan we in het begin van de middag naar het Hodshon Huis aan het Spaarne in Haarlem. Een prachtig neoclassiscistisch patriciërshuis met een weelderige inrichting. Ankie vertelt enthousiast over de eerste eigenaar, Keetje Hodshon, het huis, de architect Abraham van der Hart en de geschiedenis van het gebouw. Het pand is ondermeer in gebruik bij de Koninklijke Hollandse Maatschappij der Wetenschappen en heeft derhalve vele beroemde bezoekers gehad: Einstein, Bohr, Lorenz etc. Een viertal prachtig gedecoreerde statievertrekken is bewaard gebleven en we hebben ze uitgebreid kunnen bewonderen.

De tweede helft van de middag hebben we Huis Barnaart aan de Nieuwe Gracht bekeken. Ankie vertelt dat het gebouw is gebouwd tussen 1804 en 1808 door dezelfde architect Van der Hart. Hier vallen we met de neus in de boter; we komen midden in de restauratie terecht. Alle statievertekken op de bel-etage worden onder handen genomen. En dat imponeert. Het onderzoek naar de oorspronkelijke kleuren, het minitieuze vakwerk van het herstel van het schilderwerk, de decoraties, de wandbekleding, de gordijnen enz. Ankie heeft er boeiende verhalen over. Koopman Barnaart  de opdrachtgever van dit huis heeft het volgens de laatste mode van rond 1805 rijk laten decoreren. In 1880 is het huis gekocht door de provincie als woning voor Commissaris van de Koning. Sinds 2002 is de Vereniging Hendrik de Keyzer de eigenaar.

Ankie is van plan om dergelijke rondleidingen vaker voor onze club te verzorgen. Ik zou zeggen: meegaan, het is een aanrader en de gids heeft wat te vertellen!!!!!

Huub Oostendorp

Vandaag hebben we het eerste uitstapje van Novavita meegemaakt. En ik mag wel zeggen dat het een daverend succes geworden is.

Om twee uur vanmiddag verzamelden we ons met 18 man/vrouw sterk bij het Centraal Station in Amsterdam. Onder leiding van een zingende gids, Amsterjan,  volgde een rondwandeling door de Jordaan. Onze gids bleek een goede verteller met prachtige anekdotes over de bijzondere plaatsen die we tegenkwamen, maar nog meer bleek hij een fantastisch zanger die op straat en in kroegen luidkeels de bekende Amsterdamse en Jordanese liederen ten gehore bracht. Ook over de geschiedenis van Amsterdam en vooral van de Jordaan werden we aardig bijgespijkerd.  Via de Brouwersgracht kwamen we in de Jordaan. Van de Noordermarkt via de Prinsengracht naar Cafe “De Twee Zwaantjes”. Onder het genot van een consumptie zong Amsterjan de bekende Amsterdamse liederen, die natuurlijk uitnodigden om mee te zingen.

Via de Bloemgracht, met een magnifiek gezicht op de Westertoren, naar de Lauriergracht, waar de Jordanese zangers middels standbeelden geëerd worden. Uiteraard bracht onze troubadour hier een aubade aan deze volkshelden. Gezegend met een heerlijk zonnetje zetten we onze tocht voort tot we uiteindelijk aankwamen in Cafe “Rooie Nelis”.

In “Rooie Nelis” , de bekende kroeg uit “Het Schaap met de vijf Poten”, voerde Amsterjan weer een showtje op. Voor mij was het hoogtepunt een prachtige uitvoering van ”Dans le Port d’ Amsterdam” van Jaques Brel, een Frans Chanson, dat hij uitermate knap vertolkte.

Het was inmiddels vijf uur;  tijd om afscheid te nemen. Amsterjan had ons drie uur lang met verhalen, anekdotes en vooral met liederen in de greep gehouden.  Iedereen was enthousiast en menigeen hoopte op een herhaling van zo’n evenement.

Dus roep het voort: het was harstikke leuk en de thuisblijvers hebben wat gemist. Maar ze krijgen volgend jaar een herkansing. En dan: KOM DIT ZIEN EN VOORAL MEEMAKEN!!!!!!!

Huub Oostendorp