Excursie Rotterdam
8 december 2016
Ik heb wel even met de wenkbrauwen gefronst toen bekend werd dat Lonely Planet Rotterdam had uitgeroepen als één van de tien topsteden in de wereld om in 2016 te bezoeken. Ik heb Rotterdam vele malen in mijn leven bezocht en me daar altijd uitstekend geamuseerd. De Euromast, Spido-rondvaart, de Kuip, Boymans-Van Beuningen, de Kunsthal en recentelijk de Markthal zijn enkele van de goede herinneringen aan deze stad. Maar een topstad? Lonely Planets prijst Rotterdam echter aan om haar futuristische architectuur, inspirerende stadsinitiatieven en een groeiend aanbod aan kunst, cultuur en horeca- en uitgaansgelegenheden.
Ons lid Klaas Deuten weet dit natuurlijk al lang en het leek hem een goed idee om eens een excursie naar deze stad te organiseren. Zijn initiatief viel in goede aarde, want binnen één dag was zijn excursie volgeboekt. Vervolgens heeft hij voor een uitstekende rondleider, die terdege architectonisch onderlegd is, gezorgd. Ook het weer is voor de zoveelste keer bij een uitstapje van Novavita prima. Niets staat een geslaagde dag in de weg.
En ik moet zeggen: ik ben om. Het is vooral de uitleg bij al die moderne gebouwen die we bezocht hebben die indruk op me gemaakt heeft. Telkens weer de dure grond, de haast onmogelijke eisen van de gemeente en gebruikers, de praktische en technische problemen, waarvoor de architecten zich geplaatst zagen, hoe een bepaald initiatief een hele wijk op sleeptouw kan nemen, de veranderende inzichten in de afgelopen 60 jaar, het in goede banen leiden van de verkeersstromen, de hernieuwde aandacht voor het groen in de stad….. het is fascinerend om dat allemaal tot je door te laten dringen. Natuurlijk had Rotterdam –na het verschrikkelijke bombardement in 1940- een blanco speelveld, maar wat de stad in de afgelopen 60 jaar tot stand heeft gebracht, maakt het waard om uitgeroepen te worden tot een topstad.
Om 11 uur is iedereen bijeen in de hal van het nieuwe Centraal Station. Klaas en de gids staan al op ons te wachten. Een mooier begin is niet mogelijk: het prachtige gebouw vormt de nieuwe entree naar de stad, maar je merkt het haast niet als je in de ruime, lichte stationshal staat: het is een gigantisch vervoersknooppunt(trein, tram, metro, fiets, auto en wandelaar), waar dagelijks honderdduizenden mensen gebruik van maken.
Dan begint de wandeling en niet via het Weena naar het centrum, maar parallel aan het spoor, waar via een burgerinitiatief een desolaat gebied ontsloten wordt om het vervolgens tot bloei te laten komen. Via een doorbraak in een kantoorflat komen we met een houten loopbrug over het zeer drukke Hofplein bij het Timmerhuis. In dit gebouw is de stad na de oorlog vorm gegeven, maar een paar jaar geleden heeft architectenbureau OMA (Rem Koolhaas) er een wolk van staal en glas tegenaan gebouwd. Daarin zijn woningen, kantoren, horecagelegenheden en zelfs een museum gehuisvest. Een zeer bijzonder staaltje architectuur. Vervolgens lopen we door de binnentuin van het Stadshuis op de Coolsingel , langs de St. Laurenskerk naar de Markthal.
De Markthal ligt in hartje Rotterdam, waar vroeger de Rotte stroomde. Er zijn tijdens de bouw ook veel archeologische vondsten gedaan, die men nu tentoonstelt in de ondergrondse parkeergarage. Ook hier weer een complexe opdracht voor de architect (bureau MVRDV):een marktvloer, bevoorradingsvloer, woningen, horecagelegenheden en een parkeergarage. De oplossing waarmee het bureau kwam, was ronduit spectaculair: een hoefijzer, waarbij de woningen als een schil rond de marktvloer gebouwd zijn. Ook de glazen puien aan de voor- en achterzijde zijn zeer bijzonder. Binnen is het een drukte van belang; uit alle windstreken van de wereld wordt voedsel en drinken verkocht. We hebben hier onze lunchpauze gehouden . Maar het meest indrukwekkende van de Markthal vind ik toch het gigantische kunstwerk dat de hele binnenkant van het hoefijzer bekleedt. Het is ontworpen door Arno Coenen en Iris Roskam en getiteld “Hoorn des Overvloeds”. Het kunstwerk toont sterk uitvergrote vruchten, groenten, granen, vissen, bloemen en insecten, in schitterende kleuren, die uit de lucht komen vallen. Na het gebouw uitgebreid van binnen en buiten bekeken te hebben, wandelen we langs het Blaak Station naar de beroemde kubuswoningen, ontworpen door Piet Blom.
Het complex heet het Blaakse Bos, omdat de woningen als het ware gebouwd zijn als een boomkroon op een stam (het trappenhuis); samen 
vormen ze dan het bos. We hebben een woning van binnen bekeken; harstikke leuk, maar van efficiënt gebruik van je vloeroppervlak is geen sprake. Alles moet aan de schuine wanden aangepast zijn.
Vervolgens zijn we via de Oude Haven (zie foto boven dit verslag) via een paar indrukwekkende gebouwen (bv. de Red Appel) met als architectonisch vraagstuk: hoe bouw je in de slagschaduw van zulke enorme hoge gebouwen nog woningen? Oplossing: alle onderste verdiepingen, waar de zon niet komt, parkeerdekken, zodat de woningen veel hoger komen te liggen) naar de Maasboulevard. Vanaf hier varen we met een watertaxi onder de iconische Erasmusbrug door naar De kop van Zuid, Hier bezoeken we het meer dan indrukwekkende gebouw “De Rotterdam”, ontworpen door het architectenbureau OMA (van Rem Koolhaas).
Het enorme gebouw bestaat eigenlijk uit drie torens met een gemeenschappelijke buitengevel. Het huisvest een hotel, kantoren van de gemeente en 24
0 woningen. Koolhaas noemt het gebouw de verticale stad; het heeft met z’n 160.000 m² inderdaad de omvang van een kleine stad. Onze gids troont ons mee naar de parkeergarage, waar ze ons de hydraulische vijzels toont. Ook zo’n hoogstandje: men wist dat tijdens de bouw het gebouw door zijn eigen gewicht zou gaan verzakken. Maar dat gebeurt natuurlijk niet overal in gelijke mate. Vandaar dat men onder de betonnen draagpijlers van het gebouw vijzels geplaatst heeft om de verzakkingen te kunnen compenseren. Met de razendsnelle liften (voor de bediening ervan heb je zowat een cursus nodig) hebben de 22e verdieping, waar de kantine van het Gemeentekantoor gesitueerd is, bezocht. Het uitzicht is fenomenaal. We zijn ook nog naar de 33e verdieping naar een leegstaande kantoorunit gegaan. Prachtig uitzicht met de langzaam ondergaande zon, die alles in een fantastisch rood-oranje gloed zet. Dat is genieten.
Om 16.00 uur komt er een eind aan de rondleiding. Ik heb genoten; het is een leerzaam dagje geweest. Klaas Deuten en zijn vrouw, reuze bedankt voor de organisatie. Ze hebben niets aan het toeval overgelaten (de zondag ervoor hebben ze de wandeling al gemaakt om te zien of alles klopte). Het is een vlekkeloos verlopen dag geworden. En wat mij betreft: het smaakt naar meer………
Huub Oostendorp
