2023

Verslag Beeldenwandeling Amsterdam, 5 oktober 2023 

Op 5 oktober 2023 vond de beeldenwandeling in Amsterdam plaats. De wandeling was uitgezet en voorbereid door Huub Oostendorp en Gea Meems en 20 enthousiaste Novavita leden namen eraan deel. 

De wandeling liep vanaf het Leidseplein richting het Weteringcircuit  en via het Rijksmuseum terug naar het Leidseplein/ Leidse bosje, waarna koers gezet werd naar de Jordaan.  

Schrijver dezes was onder de indruk van de informatie die Huub en Gea gaven bij en over (de makers van) de beelden en sculpturen die werden bekeken. Het voert te ver om alle informatie en indrukken in dit verslagje te beschrijven, maar enkele bijzondere objecten mogen toch niet onvermeld blijven.  

Het verzamelpunt was bij het Americain hotel op het Leidseplein. De fontein en beeldengroep voor het hotel vond zijn oorsprong in het gegeven dat Amsterdam vond dat er, net zoals in andere grote steden, een kenmerkende fontein in de stad moest zijn. Dat werd dit object. De fontein heeft alle grote verbouwingen van het plein doorstaan en overleefd. 

Langs Paradiso richting het Weteringcircuit. Veel voorbijgangers en bezoekers van deze poptempel zien het beeldje boven de ingang over het hoofd. Het heet “Mijn kleine stadje” en het is Eberhart van der Laan, de voormalig burgemeester, die deze woorden voor zijn overlijden uitsprak over “zijn” Amsterdam, waaraan hij zo gehecht was. De moeite waard om bij stil te staan. 

 Het beeld op de foto hieronder, nabij het Weteringcircuit, heet “Moeder Aarde”  en is een mooi voorbeeld van hoe de Amsterdamse School zijn weerklank vond in de beeldende kunst. Oorspronkelijk gemaakt van zandsteen, maar door de vergankelijkheid van dit materiaal opnieuw gemaakt van een hardere steensoort. Het is dus eigenlijk een replica. 

Via het Rijkmuseum terug naar het Leidseplein. 

Met in het Leidse bosje, in de plataan, het beeldje “Het Zagertje”. Hoe vaak loop je daar langs zonder omhoog te kijken? 

Onderweg Simon Carmiggelt en Arthur van Schendel. Op hun eigen, karakteristieke wijze mede vormgevers van het literaire landschap in ons land. 

Voor en na de lunch nog een wandeling door de Jordaan en uiteraard langs de beroemde Jordanese zangers en zangeressen. 

 Theo Thijssen, met  Kees de Jongen de eerste onderwijshervormer van Nederland?

Een wandeling als deze, met de informatie over de beelden, het afgebeelde of de afgebeelden, de makers en de combinatie met de geschiedenis van de stad, maken dat je voortaan met een andere blik door onze hoofdstad loopt. 

Zeker voor herhaling vatbaar! Huub en Gea veel dank voor deze voortreffelijk verzorgde activiteit! 

Cas van Overeem 

Met een, jammer genoeg, klein gezelschap van onze vereniging brachten we op een prachtig zonnige dag een bezoek aan het Zuiderzeemuseum in Enkhuizen. Terwijl we aan de koffie met gebak zaten voegde de gids zich al bij ons gezelschap en begon onmiddellijk te vertellen over het ontstaan van het museum.

Na de watersnoodramp in 1916 waarbij grote delen van de Zuiderzeekust onder water kwam te staan werd besloten om de Zuiderzee af te sluiten door middel van een dijk. In 1932 was het dan zover en het was direct duidelijk dat het leven en de inkomstenbron van veel bewoners rond het ontstane IJsselmeer drastisch zou veranderen. Rond 1948 ontstond de behoefte om het leven en werken van de bewoners vast te leggen in een museum. Na het aanleggen van de dijk Enkhuizen Lelystad was er een groot bouwterrein beschikbaar. Besloten werd om authentieke gebouwen vanuit de verschillende dorpen en steden rond de oude Zuiderzee samen te voegen op dit gebied. Als eerste werd een kerk uit Den Oever afgebroken en weer opgebouwd in het museum.

Omdat bij het afbreken en opbouwen van huizen steeds weer stenen overbleven, werd besloten om later de huizen in zijn geheel te verplaatsen naar het museum. De gids leidde ons met veel enthousiasme gedurende 75 minuten rond over het museumterrein.

Na de rondleiding maakten een aantal deelnemers, na een heerlijke lunch, van de gelegenheid gebruik om nog enige tijd rond te dwalen door de straatjes en enkele huisjes van binnen te bekijken. Bij het touwslagen hoorden we een aantal woorden die het Nederlands rijk is. Zoals de klos zijn en raddraaier. Bij het maken van een springtouw mocht ondergetekende de taak van raddraaier op zich nemen. Het was een gezellige en leerzame dag.

Voor het verslag van de rondleiding “het Delft van Vermeer” heeft Ria Waal een prachtig verslag gemaakt. Dat de rondleiding een groot succes was blijkt wel uit haar verslag. Alle deelnemers hebben erg genoten van niet alleen de rondleiding maar ook van de prachtige stad Delft. Dat er ook veel over de Oranjes werd verteld blijkt wel uit de foto’s.

impressie geschreven.  Ook van Ria Waal ontvingen wij een prachtig geschreven verslag.

In de voetsporen van Vermeer, een rondwandeling door Delft

Het ademt Vermeer op een mooie junidag in Delft als kunsthistorica Wendy Fossen ons ontvangt op de Markt bij de Nieuwe Kerk. Haar introductie is dat Vermeer zijn weg in Delft ook nu zou kunnen vinden, want het stratenplan van het stadscentrum is net als vroeger. De huizen waarin hij woonde en die hij bezocht staan er nog. Haar verhaal dat ons via oordopjes bereikt is boeiend en gaat niet alleen over het schildersbestaan van Vermeer, maar ook over de tijd waarin hij leefde en over belangrijke wetenschappers, kunstenaars en handelaren die in Delft verbleven.

Wij gaan de Nieuwe Kerk in waar in oktober 1632 zowel Johannes Vermeer als ook Antoni van Leeuwenhoek zijn gedoopt en waar het praalgraf van Willem van Oranje is. We horen dat de herkomst van de naam Vermeer niet bekend is. De vader van Johannes heette namelijk Reynier Jansz. en noemde zich later Reynier Vos naar herberg De Vliegende Vos die hij bestierde. De belangstelling voor schilderkunst bij de kleine Johannes kan hier al ontstaan zijn, want vader Reynier bezat een kleine verzameling schilderijen en hij handelde in schilderijen. Om de herberg De Vliegende Vos te zien wandelen we langs de Voldersgracht. Daar stonk het vroeger nogal door de lakenindustrie. De volders werkten in de stad, stampten met de voeten het laken met vollersaarde en urine totdat het stevige stof werd en spoelden het laken uit in de Voldersgracht. Toen het goed ging met de herberg en de handel verhuisde het gezin van Vos naar het grote Huis Mechelen aan de Markt. Een hele verbetering waardoor het gezin in aanzien steeg, maar nog niet bij de echte elite hoorde.

Waar Vermeer het schildersvak leerde is niet bekend, wel dat hij voorbeelden gezien heeft van schilders als Paulus Potter, Jan Steen en Pieter de Hooch en dat hij op grond van zijn meesterschap lid werd van het Sint Lucasgilde, een voornaam gezelschap van boekdrukkers, plateelbakkers en schilders. Hij leerde over lichtinval en perspectief en had ongetwijfeld kennis van het instrumentarium van Antoni van Leeuwenhoek zoals de microscoop en de camera obscura. De protestantse Johannes Vermeer trouwde met de katholieke en welgestelde Catharina van Bolnes.  Zij kregen een schare kinderen en woonden ook na het overlijden van Reynier Vos met de rijke moeder van Catharina in Huis Mechelen. Bij het grote woonhuis zien we de poort van het Oude Mannenhuis en het Gildehuis van het St. Lucasgilde (nu Vermeercentrum). Vermeer deed de herberg, nam de kunsthandel over, maakte net als veel andere schilders een ‘zicht op Delft’ en specialiseerde zich in genrestukken van het dagelijks leven.

Delft was welvarend in de 17^e eeuw. De handelaren woonden aan de Markt en de armen in kleine huizen achteraf. Door financiële tegenslag of het wegvallen van de kostwinner vervielen gezinnen in armoede. We lopen langs de kleine huizen van de Vlamingstraat, ‘het straatje’ waar een tante van Vermeer woonde, die als weduwe pens verkocht. Met Vermeer ging het toen goed, hij was een vooraanstaand burger met een groot sociaal netwerk, een lidmaatschap van het St. Lucasgilde en ook een eervol lidmaatschap van de Schutterij. Maar in het rampjaar 1672 veranderde er veel: de kunstmarkt stortte in en de pachtopbrengsten van zijn schoonmoeder liepen terug. Vermeer leende volgens een notariële acte een bedrag van 500 gulden en zijn vrouw Catharina had voor 600 gulden schulden bij de bakker. Na het overlijden van Johannes in 1675 blijft zij met elf kinderen en schulden achter.

De bakker bezat veel schilderijen van Vermeer. Waarschijnlijk werden schulden met schilderijen  betaald. Waar de bakker woonde en werkte is niet bekend, maar vast en zeker aan de Markt. Wel is er aan de Markt een klein smal huis dat past in het verhaal over Johannes Vermeer: ‘Het Gulden ABC’ waar een boekdrukker en typograaf woonde met twintig echte Vermeers in zijn bezit, verkregen via een nalatenschap van de geldschieter van Johannes Vermeer. We gaan weer terug langs de achterzijde van de Nieuwe Kerk waar in het gras een zandstenen beeld staat van ‘het melkmeisje’. Dan over de Beestenmarkt (BeMa in studententaal) richting de Oude Delft naar de Oude Kerk waar Vermeer in 1675 begraven werd. Er is geen praalgraaf, maar er zijn twee moderne gedenkstenen.

Als Wendy afsluit met ‘zijn er nog vragen’, lijken wij geheel voldaan, maar dan willen we toch nog weten hoe het met de weduwe van Vermeer en haar schulden afliep. We krijgen een antwoord: zij heeft faillissement aangevraagd en waarschijnlijk sieraden buiten het faillissement weten te houden. Curator bij het faillissement was Antoni van Leeuwenhoek.

Hier eindigt de rondwandeling met dank aan Wendy die ons een Delft liet zien dat in de tijd van Vermeer een belangrijk centrum van kunst, kennis en handel was. Een Delft dat nu vooral toeristen- en studentenstad is, maar voor ons die dag een stad die vooral Johannes Vermeer ademt.

Ria Waal-Klandermans

Op 22 juni hebben we met zo’n 20 leden van Novavita weer heel wat meer geleerd over de historie en mooie gebouwen van de stad Haarlem. Om 10:15 werd er verzameld bij Smidtjes Canal Cruises. Ernst heette ons van harte welkom in een mooie open sloep en gaf vervolgens het woord aan onze gids.

Een oude stad zien vanuit het water is toch altijd weer een bijzondere ervaring. Het Spaarne als belangrijke levensader van de stad in het verleden en het heden is als bron van de vertelling een mooi ankerpunt.

Na de vaartocht en een door het bestuur aangeboden kop koffie was het de beurt aan Aad om ons een rondleiding te geven door de oude Amsterdamse buurt.

Aad leidde ons met veel aandacht voor details door de straten van Haarlem met als hoogtepunt een bezoek aan de geheel verbouwde koepelgevangenis waar aan aantal bedrijven in zijn gevestigd. Ook het Nova College heeft daar een unit waar wekelijks les wordt gegeven aan de studenten. Dicht bij de bedrijven waar de studenten ook hopen te kunnen werken.

Na een mooie dag namen we afscheid van elkaar en hopen elkaar weer te zijn bij een volgende activiteit van Novavita.

Bezoek ook eens de website van de koepel. https://dekoepel.com/

Fietsralley 18 april

Jammer dat er maar een klein ploegje op de been was, want jullie hebben echt een fantastisch georganiseerde fietstocht gemist.

Het was een tocht met vragen, op te lossen in klein teamverband, met als thema dier(producten).
Ca. 30 km op de pedalen in het mooie Hoofddorp.

Lees eerst goed de instructies zij Aad ons nog. Maar ja, elkaar weer zien is lekker babbelen en volop genieten van elkaars gezelschap. Dat zou zich later echter wel uitbetalen!
Al snel werden we op de rug getikt door Aad, want we hadden niet goed opgelet en zaten totaal van de route af. Ach ja nu maar even goed opletten.

Als kinderen zo blij als je dan weer een bord tegenkwam waarop de vragen stonden. We hadden er een heleboel gevonden, zo vonden we zelf.

Na een behoorlijke tocht terug op locatie Hoofddorp voor de uitslag. Ja zo vertelde de meester in de instructie stond dat je alleen de quizvragen die zich aan de linkerkant bevonden hoefde op te lossen en enkel de vragen die over dieren gingen.

PFF, dat waren heel veel minpunten.
Het bleek maar weer eens dat eerst lezen en afstemmen toch handig is.

Chapeau voor de organisatie, Aad zou hier professioneel mee aan de gang kunnen, zo goed stak het in elkaar.