Huub Oostendorp

Ontwikkelingen in het Zorgonderwijs
28 september 2017

Tijdens de succesvolle bijeenkomst over de nieuwbouw aan de Zijlweg in Haarlem vorig jaar, staat voor mij al vast, dat er een vervolg moet komen. Wat is immers logischer, als je het eerst over het gebouw en het terrein zelf hebt, om je dan af te vragen wat er in het nieuwe gebouw gaat gebeuren. We weten dat het een gebouw voor de Zorgopleidingen gaat worden, dus hebben we aan Harrie Bemelmans, verantwoordelijk voor de opleidingen van Zorg en Welzijn, gevraagd of hij ons dat wil vertellen. Van meet af aan reageert Harrie enthousiast; tijdens de voorbereidende bijeenkomsten stromen de verhalen over de ontwikkelingen in de zorgopleidingen over zijn lippen.
Tijdens de voorbereiding haalt Harrie er al twee medewerkers bij, Tim van der Voord en Tom Hoogendoorn. Tot hun takenpakket behoort o.a. het introduceren van de technische innovaties in het zorgonderwijs. Gezamenlijk komen ze tot een aantrekkelijk middagprogramma voor de Novavita-leden. En zo genieten een vijfentwintigtal leden afgelopen vrijdagmiddag van de gevarieerde “voorstelling”.

Harrie opent het programma zelf; hij geeft een uiteenzetting over de spectaculaire ontwikkeling in de zorg en hoe die in de nieuwbouw eruit gaan zien. Daarbij valt op dat het vooral de technologische vernieuwingen zijn die de belangrijkste veranderingen vorm geven. Om ons dat te laten ervaren, worden we zelf aan het werk gezet. We verdelen ons in twee groepen. De ene groep gaat aan de slag met de hololens, de virtual reality bril en de braingestuurde computer.
Een leerling uit de zorg laat ons de mogelijkheden van een braingestuurde computer zien. Gedachten sturen via de computer bewegingen. Het laat zich raden wat dit gaat betekenen voor protheses.
Een andere leerling demonstreert ons de virtual reality bril. Uiteraard mogen we het zelf ook proberen. Tijdens deze demonstratie stelt de bril ons in staat om door de nieuwbouw te lopen en het gebouw driedimensionaal te bekijken.

Persoonlijk vind ik de hololens het meest verbluffend. Met deze bril op je neus zie je midden in de ruimte een hologram, zo levensecht, fantastisch. De meesten van ons hebben een werkend hart in actie gezien. Ikzelf heb het gehele stelsel van bloedvaten in het lichaam bekeken. Iedereen kent het van de schoolplaten, maar nu driedimensionaal, je kunt er zelfs omheen lopen.

De andere groep houdt zich bezig met 3D printen. Ook de ontwikkeling van deze techniek gaat razend snel. De tijd dat alleen harde materialen, bv. botten, geprint kunnen worden is al lang voorbij. Tegenwoordig print men oren, maskers, huid etc. voor de patiënten, op maat gemaakt en met minimale afstotingsverschijnselen. Helaas werken de laptops niet naar behoren, zodat dit onderdeel enigszins in het water valt.

Voordat de groepen wisselen vertelt Tom Hogendoorn ons over zijn werk. Voor een gedeelte van zijn taak is hij practor, een nieuwe functie. Hij moet de technische innovaties in het werkveld introduceren in het onderwijs. De kern van zijn verhaal is dat niet alleen die veranderingen zelf uitermate belangrijk zijn, maar ook: hoe leren we onze docenten en studenten hiermee om te gaan. Het zijn immers de leerlingen van nu die straks met al die technische innovaties moeten kunnen werken. Dat vergt ook andere didactische vaardigheden. Het klassikaal lesgeven, zoals de meesten van ons dat hun hele leven gewend zijn, ligt definitief achter ons. De nadruk zal komen te liggen op stimulering en coaching van de ontwikkeling van de leerling.
De groepen wisselen nu en gelukkig gaat het in de groep van het 3D printen nu beter. Wesley Leung geeft nu een demonstratie en dat werkt beter dan zelf op slecht werkende laptops aanmodderen.
Als laatste geeft Tim van der Voord ons nog een kijkje in zijn glazen bol: hoe zien de ontwikkelingen er in de nabije toekomst uit? Het voert te ver om dat hier te verwoorden, maar de verwachtingen zijn spectaculair. De ontwikkeling gaat, door stapeling van kennis, zo snel dat het nauwelijks is bij te benen. De vierde industriële revolutie, de verbintenis tussen operationele techniek en informatie technologie leidt tot snelle verandering met als de belangrijkste ontwikkeling: het internet of things. Niet alleen worden produkten en processen aangesloten op internet, maar uiteindelijk ook de mens. Daarmee zal de samenleving grondig veranderen, maar ook de mens.

Tot slot: een borrel en een hapje. Even napraten over deze bijzondere middag en natuurlijk genieten dat we oude bekenden terugzien. Bedankt Harrie, Tom, Tim en Wesley voor jullie inzet. En laat ik afsluiten met de woorden van Harrie Bemelmans: “wat een leuke middag; dat moeten we over een paar jaar nog eens doen. Dan leggen we de nadruk op de ouderenzorg, want daar zijn de veranderingen ook spectaculair met sensorsturing; projectiewanden, tovertafels etc.”. Ik denk dat ik namens alle aanwezigen spreek, als ik zeg: “doen we Harrie, graag”!

Huub Oostendorp

Bezoek De Bazel Amsterdam

6 juni 2017

In de Vijzelstraat in Amsterdam staat dit monumentale gebouw en de Amsterdammer heeft het de bijnaam “de Spekkoek”gegeven. Officieel staat het echter te boek als “de Bazel”, vernoemd naar architect Karel de Bazel (1868-1923), die het gebouw als nieuw hoofdkantoor voor de Nederlandse Handelsmaatschappij ontworpen heeft. De NHM, opgericht op initiatief van koning Willem 1 in 1824, is oorspronkelijk een in- en exportbedrijf voor de handel op Zuid-Amerika, de Levant en vooral op Nederlands Oost-Indië.

Vooral met de invoering van het Cultuurstelsel in de voormalige kolonie (de inlandse boeren worden verplicht –als een soort belasting in natura- op 20% van hun land producten voor de NHM te verbouwen) komt het bedrijf tot grote bloei. Door de export van katoenen stoffen via de NHM ontstaat zelfs de eerste industriële bedrijfstak in Nederland  (Twente, Tilburg en Helmond). De misstanden, veroorzaakt door de NHM, in Nederlands Oost-Indië zijn het thema van het beroemde boek van Multatuli, de Max Havelaar. De ondertitel van het boek luidt namelijk niet voor niets: “of de koffieveilingen der Nederlandsche Handelsmaatschappij”.

Het bedrijf is oorspronkelijk gevestigd in een statig pand in de “Gouden Bocht” op de Herengracht, maar in 1926 wordt het gebouw aan de Vijzelstraat betrokken. Architect De Bazel heeft het gebouw als een totaal kunstwerk ontworpen, niet alleen de buitenzijde, maar ook de binnenzijde en grote delen van het interieur zijn van zijn hand. Omdat de NHM in de jaren 20 van de vorige eeuw al van karakter verandert en van handelsmaatschappij steeds meer transformeert naar een handelsbank, is het gebouw ook als bankgebouw, met plaats voor 600 werknemers, ontworpen. Het heeft ook de uitstraling van een solide gebouw, precies als een bank behoort te zijn.

In 1964 fuseert de NHM met de Twentse bank en onstaat de Algemene Bank Nederland (ABN), die op haar beurt in 1990 samengaat met de AMRO bank. Het gebouw De Bazel is dan het hoofdkantoor van de ABN AMRO bank. In 1999 vertrekt de bank naar de Zuidas in Amsterdam en de Gemeente Amsterdam wordt tegen een symbolisch bedrag eigenaar van het enorme pand aan de Vijzelstraat. Na een grondige restauratie huisvest de gemeente er diverse diensten, waarvan het stadsarchief de belangrijkste is.

Met een groep van twintig leden van Novavita hebben we o.l.v. een deskundige gids het gebouw bezocht. Gelukkig is er veel uit het begin van de vorige eeuw bewaard gebleven. Ook heeft men bij de restauratie weer zoveel mogelijk alles in oude staat teruggebracht. We bekijken de enorm hoge glas in loodramen, de prachtige mozaïekvloeren, de monumentale trappenhuizen, de vergaderzalen en directeurskamer.

Ik voel me daar wel op mijn plaats. Wie mij kent, weet dat ik het postuur heb van een bankdirecteur, zoals we dat kennen van oude cartoons. Hijs me in een driedelig kostuum, horlogeketting over de strakgespannen buik, een sigaar in mijn mond en ik ben er klaar voor. Ik zie me al zitten in de directeurskamer met de donkerbruine mahoniehouten lambrisering en diep donkergroene opgespannen wandbekleding. De rest van personeel moet het al naar gelang van de rang doen met steeds lichter gekleurd bruin hout of lichter groene wand- bekleding. Maar alle gekheid op een stokje: het gebouw laat het verschil in standen duidelijk zien: aparte directeurslift, aparte directeurstoileten, apart directeurentrappenhuis en zelfs een tunnel zodat de directeur droog van de garage naar zijn kantoor kon lopen (de zgn. “poentunnel”). Het toppunt is wel de glazen tussenvloer, in het verleden tussen de 3^e en 4^e verdieping,  in de twee lichthoven. Deze was voorzien van matglas, zodat het personeel niet van bovenaf op  de directieverdieping (3^e verdieping) kan kijken. Zou dat de reden zijn dat veel kamers van directeuren tegenwoordig op de hoogste verdieping te vinden zijn?

De vergaderzaal op deze foto is overigens zeer bijzonder. De inrichting, wandbekleding, deuren, lamp e.d. passen totaal niet bij de zakelijkheid van de rest van het gebouw. Maar de toenmalige directie wil dat de vergaderzaal van het oude pand overgebracht wordt. Architect De Bazel heeft in dit stukje van het gebouw zelfs de plafondhoogte moeten aanpassen.

Tenslotte dalen we af naar de kelder van het gebouw. Hier is de enorme kluis gebouwd. Daarbinnen zijn zelfs kluizen ter grootte van een kleine kamer voor particulieren, naast natuurlijk de postvakkluisjes die we allemaal wel kennen.  In deze enorme kluis is de schatkamer van het Amsterdams Archief te vinden. Dit gedeelte van het gebouw is vrij toegankelijk; dus als je eens in de buurt bent, schroom dan niet deze imposante kluis te bezoeken. Je vindt er wisselende tentoonstellingen, maar ook documenten, tekeningen en bescheiden uit de bewogen geschiedenis van de stad. Eigenlijk een verplicht nummer voor iedereen die van geschiedenis houdt.

Hier eindigt ook –na anderhalf uur-  de rondleiding. Ik heb nog wat rondgekeken, de winkel op de begane grond bezocht, wat folders over de werelderfgoederen die Nederland rijk is, meegenomen. Buiten heb ik een blik geworpen op het beeldhouwwek van Mendes da Costa en toen in straf tempo- tussen de buien door- naar het Centraal Station voor de terugreis naar huis.

Lenie de Fijter, bedankt voor de organisatie. Het is weer een leuke, leerzame en plezierige middag geweest.

Huub Oostendorp

Cursus “Pech Onderweg”

19 april 2017

“Je zult maar ‘s nachts op de Veluwe pech met je auto krijgen; daar sta je dan! Wat moet je doen”?  Een aantal malen maakt onze instructeur, Herman Labee, deze opmerking.

Nou, denk je, dan bel je de Wegenwacht”.

“Helaas ben je je telefoon vergeten, of is net je batterij op. Daar sta je dan”.

Hij heeft gelijk; het is handig als je een paar elementaire zaken van pech-gevallen met je auto weet. Dat is de reden dat ik me opgegeven heb voor de cursus “Pech Onderweg”, gegeven op de afdeling Motorvoertuigentechniek, vestiging Beverwijk. Het is een avond, die georganiseerd is door de afdeling M&C, en waar we een coupon in ons voucherboekje voor in moesten leveren.

Helaas is het aantal inschrijvingen niet groot; een tiental collega’s is komen opdagen, maar zij hebben toch een prima avond gekregen. Want  ik kan niets anders zeggen dat het een geslaagde avond is geworden en ondanks dat meesten onder ons wel wat van een auto weten toch zeer leerzaam. Na een korte rondleiding in de vernieuwde werkplaats, volgt een instructie. Daarna moeten we echt aan het werk. Aan de hand van een vijftal opdrachten worden de auto’s van de deelnemers “onder handen genomen”. Oliepeil, zekeringen, band verwisselen, koplamp vervangen en de controlelampjes op het dashboard komen aan bod. Dit alles wordt begeleid door twee enthousiaste instructeurs: Herman Labee en Thijs de Smet. Zij hebben ruim de tijd om allerlei wetenswaardigheden; trucjes en aanwijzingen rond te strooien. En de deelnemers tonen zich gretige leerlingen, die zich al doende de kennis eigen maken. Ten slotte volgt een korte evaluatie, waarbij we nog een handvol praktische tips krijgen om de veiligheid in de auto te verhogen.

Raadpleeg bij problemen altijd eerst het instructieboekje van de auto;

Zorg voor:

de wettelijk verplichte gevarendriehoek en veiligheidshesjes;

reservelampjes, waarbij je let op de koplampen (er zijn meer dan 30 verschillende soorten) en zekeringen;

e.h.b.o.-set, brandblusser en life hammer (monteer deze op een bereikbare plek);

goede startkabels (en kijk in je boekje hoe je ze aan moet sluiten);

dat je altijd een jas of deken mee neemt (een auto koelt snel af en onderkoeling ligt op de loer);

voor een werkende zaklamp en een flesje water.

Daarnaast:                                                                                                                                                                                                       controleer regelmatig je bandenspanning en je oliepeil

Graag wil ik bij M&C de initiatiefnemers van deze avond bedanken. Het is zeker voor herhaling in de komende jaren vatbaar. Met de mond tot mond reclame en het verslagje op onze website trekt het de volgende keer hopelijk meer deelnemers.

Huub Oostendorp

Bezoek Tulpenkwekerij
21 februari 2017

Drie bossen voor vijf Euro… Prachtige verse tulpen…. Drie bossen voor vijf Euro!!!!!
Vanochtend op de markt werd ik nog toegeroepen door de bloemenkoopman. Inderdaad prachtige tulpen en ik kon kiezen uit diverse kleuren: wit, rood, geel, roze . Ik kon ook nog kiezen voor dubbele tulpen: gele en roze. Die voor twee bossen de vijf Euro.
En zo gaat het overal op de wereld. Van China tot de Verenigde Staten is het nationaal symbool, de tulp, bekend en geliefd. De tulp is een immens populaire bloem en tegenwoordig vrijwel het gehele jaar als snijbloem leverbaar. En als je dan de markt verlaat met een arm vol met bloemen denk je nooit hoe is mogelijk dat ik -al voor het voorjaar begint- deze bloemen kan kopen.

Hoe dat kan, hebben we vandaag geleerd bij Laan Tulips in Avenhorn. Met een groep van 27 personen hebben leden van Novavita vandaag een bezoek gebracht aan deze grote tulpenkwekerij. Na de ontvangst met een kopje koffie of thee heeft de heer Theo Laan ons het verhaal van zijn bedrijf verteld. Het bedrijf bestaat meer dan 70 jaar en is uitgegroeid tot een grote kweker met maar liefst 55 ha waar de bollen geteeld worden. Indrukwekkend: op meerdere plaatsen in de wereld: Flevopolder, Zeeuws Vlaanderen, Zuid Frankrijk en Nieuw Zeeland kweken ze miljoenen tulpenbollen. Deels zijn deze bestemd voor de handel, maar het overgrote deel komt naar Avenhorn om daar “gebroeid” te worden tot snijbloem. Omdat er nu ook bollen van het zuidelijke halfrond komen, kan dit bedrijf vrijwel het gehele jaar rond verse snijbloemen uit de eigen broeierij leveren.
We hebben met eigen ogen gezien hoe dit proces op uiterst efficiënte wijze verloopt. Als u en ik in het voorjaar tulpen in de tuin willen hebben, dan moeten we de bollen in oktober planten. Het duurt dus ongeveer een half jaar voordat de bol in april/mei een bloem aflevert. Dit proces hebben ze bij Laan weten te bekorten tot een periode van 8 tot 10 weken (afhankelijk van de soort).
Na binnenkomst van de bollen worden ze eerst schoongemaakt, gepeld en vervolgens in koelcellen opgeslagen. En dan voltrekt zich iedere werkdag hetzelfde proces, waar alleen in het begin en de eindfase mensenhanden aan te pas komen. Iedere dag opnieuw worden zo’n 50.000 bollen uit de voorraad in de produktiehal op plastic traytjes gezet.

Dit geschiedt door mensenhanden. Vervolgens regeert gedurende 8 tot 10 weken de computer; de traytjes worden in grote bakken naar de (donkere) ontkiemruimte gestuurd waar ze op water staan en stengels van zo’n 5 cm. ontwikkelen.

Volautomatisch gaan de bakken vervolgens naar de kassen, waar de bollen onder invloed van water (met voedingstoffen), licht, warmte en ventilatie zich ontwikkelen tot volwassen planten met een bloemknop. Deze ontwikkelingsgang van de plant is prima te volgen in de kassen waar de miljoenen planten steeds verder opschuiven richting de oogst.

Als de bloemknop kleur begint te krijgen, verlaten de bakken met planten de kas en komen terug in de produktiehal. En het zijn dan weer mensenhanden die de planten “oogsten”. Ervaren ogen halen de plukrijpe planten uit de traytjes; de planten die nog niet rijp genoeg zijn, gaan terug naar de kassen om de volgende dagen terug te komen.

Enkele werknemers leggen de geoogste planten op een lopende band, waarna de machines het werk overnemen. De planten worden machinaal gesorteerd, afgesneden en op grootte in bosjes gebundeld. Helemaal op het eind staan dan enkele werknemers die de bosjes tulpen in papier verpakken en in bakken met water klaarzetten voor transport naar de veiling. Tegenwoordig gaat het merendeel van de bloemen niet meer naar een veiling, maar ze staan met een foto op een afzonderlijk deel van de veilingwebsite. Handelaren kopen de tulpen via een veiling op de computer. De tulpen krijgen een waarmerk en gaan de koelcel in. In de avond uren komen de transportwagens om de verkochte tulpen naar de handelaren te brengen. De volgende morgen vind je ze in winkels en op markten, waar ze nog geen dag oud te koop worden aangeboden. We hebben het hier wel over tienduizenden bossen tulpen. En dat elke dag opnieuw!!

We hebben ook nog twee processen bekeken die ook essentieel voor de dagelijkse produktie zijn. Ten eerste de schoonmaakinstallatie voor de plastic traytjes. Je begrijpt dat deze om plantenziekten te voorkomen telkens grondig worden schoongemaakt en gepasteuriseerd. Ten tweede de waterinstallatie: het water, dat het bedrijf gebruikt, wordt voortdurend hergebruikt. In een grote installatie zuivert men dit water. De heer Laan vertelt enthousiast over het aanwenden van de modernste technieken om dit bedrijf schoon en groen te laten draaien. Als voorbeeld noemt hij ook nog de 650 zonnepanelen die op daken staan om 20% van de benodigde energie op te wekken.
Bij de transportruimte eindigt onze rondleiding op het bedrijf Laan Tulips. Toch wel onder de indruk van “wat er allemaal komt kijken voor een bosje tulpen” nemen we afscheid. De heer Laan verrast ons allemaal met een bosje tulpen en de liefhebbers kunnen voor vijf Euro drie bossen prachtige dubbele tulpen kopen. Zo verlaat menigeen tevreden met de armen vol bloemen het bedrijf. De enige die wat bedenkingen heeft, is Maarten ter Linden: hij is op zijn rondgang door het bedrijf toch gestuit op een groot aantal m2 die efficiënter gebruikt kunnen worden. Maar voor de rest: we hebben een leerzame en gezellige middag gehad. Dirk Ranzijn, hartelijk dank voor het aanboren van je contact en het organiseren van deze middag.
Huub Oostendorp

De foto’s zijn van Dirk Ranzijn en Huub Oostendorp

31 januari 2017

Je zou haast zeggen: “ we hebben ons in het hol van de leeuw gewaagd”. Want in het begin van mijn carriére bij de Wenckebach MTS (een van de rechtsvoorgangers van het Nova College) gold de bedrijfsschool van de Hoogovens als de grote concurrent en die werd beschouwd als een vijand. Gelukkig is er in de afgelopen 40 jaar veel veranderd. In de jaren negentig van de vorige eeuw kreeg op ons Open Huis de Hoogovensschool een stand om haar activiteiten te promoten. Weer tien jaar later roosterde ik onze docenten al in om op de Hoogovenschool les te geven. Ondertussen werden duizenden werknemers van de Hoogovens in de avonduren op onze m.t.s.’en verder geschoold. En als je nu kijkt, is de samenwerking al zo intensief, dat voor de toekomst er al gedacht wordt –samen met andere partners- aan een gemeenschappelijk pand. Daar zouden innovatieve technieken voor de maakindustrie, de energiesector , de smartindustrie en duurzaamheid samen moeten komen.

Het hol van de leeuw is nu de Academy Tata Steel; het opleidingscentrum voor (toekomstige) werknemers van de staal fabriek. In samenwerking met het Nova College in Beverwijk worden er beroepsopleidingen gegeven in de Procestechniek, Elektrotechniek, Werktuigbouwkunde en Logistiek. Na de ontvangst met een kopje koffie of thee werden we meegetroond naar een klaslokaal. De introductie bestond uit een film over het produktieproces en alle logistieke activiteiten eromheen. Daarna gaf Marcel Bos (n.b. een oud-leerling van de Wenckebach MTS) met een PowerPointpresentatie ons uitleg over de opleidingen binnen deze school. De BBL-opleidingen, niveau 3 en 4, beslaan 4 leerjaren en alle stages worden uiteraard bij Tata Steel uitgevoerd. Bijzonder is dat de leerlingen vanaf de eerste dag salaris ontvangen; de eerste twee jaar zijn ze in dienst bij de school en krijgen ze nog de bijbehorende schoolvakanties; de volgende twee worden ze werknemer van Tata Steel en krijgen ze hun vrije dagen volgens de c.a.o. Het is duidelijk dat de traditionele vakrichtingen niet meer voldoende zijn voor de toekomstige werknemers. Het bedrijfsleven vereist flexibele arbeidskrachten, mensen die Elektrotechniek kiezen krijgen ook Werktuigbouwkunde en uiteraard krijgen ze les in de technologieën van de toerkomst: automatisering en robotisering. Binnen de landelijke kwalificatiestructuur giet de Academy Tata Steel er een Hoogovensausje overheen. Kortom de opleidingen worden steeds breder aan (kennis)vaardigheden, zodat de toekomstige werknemers veel flexibeler ingezet kunnen worden.
Na de lezing werden we opgesplitst in twee groepen voor een rondleiding in het complex. We zien de werkplaatsen voor Procestechniek, Elektrotechniek, Werktuigbouwkunde; we bekijken de vaklokalen voor hydrauliek en pneumatiek; ze laten ons de robots en 3-D printers zien en we stuiten nog op aardige verrassing: in de kelder van het gebouw bevinden zich nog twee lokalen waar leerlingen van het basisonderwijs vertrouwd gemaakt worden met Techniek. Allerlei projecten, zowel hier als op de basisscholen zelf, moeten jonge kinderen enthousiasmeren voor de techniek.

Als je dat ziet, wil je wel weer jong zijn. Wellicht dat er dan een heel andere loopbaan uit was gekomen. De vraag is nu natuurlijk: beviel het in het hol van de leeuw? Het antwoord is volmondig: jazeker! Voor de techneuten onder ons was het een feest der herkenning en voor onze leden uit de niet-technische opleidingen was het een verhelderende inkijk in de wereld van de industrie. De vraag naar technisch geschoold personeel is in de IJmond onveranderd groot. Het gebied is met zijn metaal- en maakindustrie van groot belang voor de economie van Nederland. We staan aan de vooravond van een volgende revolutie: de automatisering en robotisering van de arbeidsprocessen. Het maakt me trots dat de bedrijfsschool van de Hoogovens geen concurrent meer is , maar een partner van het Nova college, die jongen mensen opleiden om de toekomstige uitdagingen aan te kunnen. Kijk nog maar naar het filmpje: https://www.youtube.com/watch?v=HTbVrZJG3g4. (klik met rechtermuisknop: Open Hyperlink)

Voor het bezoek aan de Academy Tata Steel hebben we eerst een bezoek gebracht aan het Hoogovenmuseum. Ook hier werden we ontvangen met koffie of thee, waarna we in twee groepen rondgeleid werden in het museum. Voor mij was het de eerste keer dat ik dit museum- n.b. op een steenworp afstand van mijn huis gelegen- bezocht. Ik wist niet wat ik verwachten kon, maar het viel meer dan mee. Het museum is gevestigd in een voormalig kledinghal, waar 1500 arbeiders in het verleden hun kleding verruilden voor hun werkplunje en waar ze hun goeie goed ophesen naar het plafond.
In de buitenschil van het gebouw is de tijdlijn van de fabriek gevestigd; hier wordt de geschiedenis van de fabriek en de ontwikkelingen in het produktieproces uit de doeken gedaan. Het geheel werd nog opgeluisterd door het verhaal van de gids, die kwistig strooide met anekdoten uit zijn tijd als werknemer bij de staalfabriek. In de grote hal staan de grote modellen opgesteld en de gids legde de kern van het maken van staal nogmaals uit. Voor velen een leerzame ervaring. Het museum is echt een bezoekje waard; het is beslist geen aftandse bedoeling, ook geen hypermodern interactief museum, maar gewoon een plek waar de liefde voor het bedrijf, de Hoogovens, en hun vak door vrijwilligers wordt uitgedragen. Ga het maar eens ervaren; je bent meer dan welkom. Zie www.hoogovensmuseum.nl

Huub Oostendorp

De foto’s zijn gemaakt door Anky Franken, Marry Weterins, Gerard ten Hagen en Huub Oostendorp

Excursie Rotterdam

8 december 2016

Ik heb wel even met de wenkbrauwen gefronst toen bekend werd dat Lonely Planet Rotterdam had uitgeroepen als  één van de tien topsteden in de wereld om in 2016 te bezoeken. Ik heb Rotterdam vele malen in mijn leven bezocht en me daar altijd uitstekend geamuseerd. De Euromast, Spido-rondvaart, de Kuip, Boymans-Van Beuningen, de Kunsthal  en recentelijk de Markthal zijn enkele van de goede herinneringen aan deze stad. Maar een topstad?  Lonely Planets prijst Rotterdam echter  aan om haar futuristische architectuur, inspirerende stadsinitiatieven en een groeiend aanbod aan kunst, cultuur en horeca- en uitgaansgelegenheden.

Ons lid Klaas Deuten weet dit natuurlijk al lang en het leek hem een goed idee om eens een excursie naar deze stad te organiseren. Zijn initiatief viel in goede aarde, want binnen één dag was zijn excursie volgeboekt. Vervolgens heeft hij voor een uitstekende rondleider, die terdege architectonisch onderlegd is, gezorgd. Ook het weer is voor de zoveelste keer bij een uitstapje van Novavita prima. Niets staat een geslaagde dag in de weg.

En ik moet zeggen: ik ben om. Het is vooral de uitleg bij al die moderne gebouwen die we bezocht hebben die indruk op me gemaakt heeft.  Telkens weer de dure grond, de haast onmogelijke eisen van de gemeente en gebruikers, de praktische en technische problemen, waarvoor de architecten zich geplaatst zagen, hoe een bepaald initiatief een hele wijk op sleeptouw kan nemen, de veranderende inzichten in de afgelopen 60 jaar, het in goede banen leiden van de verkeersstromen, de hernieuwde aandacht voor het groen in de stad….. het is fascinerend om dat allemaal tot je door te laten dringen. Natuurlijk had Rotterdam –na het verschrikkelijke bombardement in 1940- een blanco speelveld, maar wat de stad in de afgelopen 60 jaar tot stand heeft gebracht, maakt het waard om uitgeroepen te worden tot een topstad.

Om 11 uur is iedereen bijeen in de hal van het nieuwe Centraal Station. Klaas en de gids staan al op ons te wachten. Een mooier begin is niet mogelijk:  het prachtige gebouw vormt de nieuwe entree naar de stad, maar je merkt het haast niet als je in de ruime, lichte stationshal staat: het is een gigantisch vervoersknooppunt(trein, tram, metro, fiets, auto en wandelaar), waar dagelijks honderdduizenden mensen gebruik van maken.

Dan begint de wandeling en niet via het Weena naar het centrum, maar parallel aan het spoor, waar via een burgerinitiatief een desolaat gebied ontsloten wordt om het vervolgens tot bloei te laten komen. Via een doorbraak in een kantoorflat komen we met een houten loopbrug over het zeer drukke Hofplein  bij het Timmerhuis. In dit gebouw is de stad na de oorlog vorm gegeven, maar een paar jaar geleden heeft architectenbureau OMA (Rem Koolhaas) er een wolk van staal en glas tegenaan gebouwd. Daarin zijn woningen, kantoren, horecagelegenheden en zelfs een museum gehuisvest. Een zeer bijzonder staaltje architectuur. Vervolgens lopen we door de binnentuin van het Stadshuis op de Coolsingel , langs de St. Laurenskerk naar de Markthal.

De Markthal ligt in hartje Rotterdam, waar vroeger de Rotte stroomde. Er zijn tijdens de bouw ook veel archeologische vondsten gedaan, die men nu tentoonstelt in de ondergrondse parkeergarage. Ook hier weer een complexe opdracht voor de architect  (bureau MVRDV):een marktvloer, bevoorradingsvloer, woningen, horecagelegenheden en een parkeergarage. De oplossing waarmee het bureau kwam, was ronduit spectaculair: een hoefijzer, waarbij de woningen als een schil rond de marktvloer gebouwd zijn. Ook de glazen puien aan de voor- en achterzijde zijn zeer bijzonder. Binnen is het een drukte van belang; uit alle windstreken van de wereld wordt voedsel en drinken verkocht.  We hebben hier onze lunchpauze gehouden . Maar het meest indrukwekkende van de Markthal vind ik toch het gigantische  kunstwerk dat de hele binnenkant van het hoefijzer bekleedt.  Het is ontworpen door Arno Coenen en Iris Roskam en getiteld “Hoorn des Overvloeds”. Het kunstwerk toont sterk uitvergrote vruchten, groenten, granen, vissen, bloemen en insecten, in schitterende kleuren, die uit de lucht komen vallen. Na het gebouw uitgebreid van binnen en buiten bekeken te hebben, wandelen we langs het Blaak Station naar de beroemde kubuswoningen, ontworpen door Piet Blom.

Het complex heet het Blaakse Bos, omdat de woningen als het ware gebouwd zijn als  een boomkroon op een stam (het trappenhuis); samen vormen ze dan het bos. We hebben een woning van binnen bekeken; harstikke leuk, maar van efficiënt gebruik van je vloeroppervlak is geen sprake. Alles moet aan de schuine wanden aangepast zijn.

Vervolgens zijn we via de Oude Haven (zie foto boven dit verslag) via een paar indrukwekkende gebouwen (bv. de Red Appel) met als architectonisch vraagstuk: hoe bouw je in de slagschaduw van zulke enorme hoge gebouwen nog woningen? Oplossing: alle onderste verdiepingen, waar de zon niet komt, parkeerdekken, zodat de woningen veel hoger komen te liggen) naar de Maasboulevard. Vanaf hier varen we met een watertaxi onder de iconische Erasmusbrug door naar De kop van Zuid, Hier bezoeken we het meer dan indrukwekkende gebouw “De Rotterdam”, ontworpen door het architectenbureau OMA (van Rem  Koolhaas).

Het enorme gebouw bestaat eigenlijk uit drie torens met een gemeenschappelijke buitengevel. Het huisvest een hotel, kantoren van de gemeente en 240 woningen. Koolhaas noemt het gebouw de verticale stad; het heeft met z’n 160.000 m² inderdaad de omvang van een kleine stad.  Onze gids troont ons mee naar de parkeergarage, waar ze ons de hydraulische vijzels toont. Ook zo’n hoogstandje: men wist dat tijdens de bouw het gebouw door zijn eigen gewicht zou gaan verzakken. Maar dat gebeurt natuurlijk niet overal in gelijke mate. Vandaar dat men onder de betonnen draagpijlers van het gebouw vijzels geplaatst heeft om de verzakkingen te kunnen compenseren. Met de razendsnelle liften (voor de bediening ervan heb je zowat een cursus nodig) hebben de 22^e verdieping, waar de kantine van het Gemeentekantoor gesitueerd is, bezocht. Het uitzicht is fenomenaal. We zijn ook nog naar de 33^e verdieping naar een leegstaande kantoorunit gegaan. Prachtig uitzicht met de langzaam ondergaande zon, die alles in een fantastisch rood-oranje gloed zet. Dat is genieten.

Om 16.00 uur komt er een eind aan de rondleiding. Ik heb genoten; het is een leerzaam dagje geweest. Klaas Deuten en zijn vrouw, reuze bedankt voor de organisatie. Ze hebben niets aan het toeval overgelaten (de zondag ervoor hebben ze de wandeling al gemaakt om te zien of alles klopte). Het is een vlekkeloos verlopen dag geworden. En wat mij betreft: het smaakt naar meer………

Huub Oostendorp

Verslag excursie Broekerveiling te Broek op Langedijk.

Dinsdag 18 oktober 0m 12.00 uur verzamelde zich een groep van 20 mensen bij de Broekerveiling te Broek  op Langedijk. Vanaf het begin was het een ontspannen sfeer en de geserveerde lunch hielp daar prima bij. De lunch werd gepresenteerd in het nieuwe gedeelte van het veiling gebouw.  

“mag ik van jou de boter, dan krijg jij de vleeswaren”

                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                             Na de lunch werden wij door een gids begeleid naar het oude gebouw en via een diashow geïnformeerd over de ontstaansgeschiedenis van het “rijk de 1000 eilanden” tot een groot tuindersgebied. Heel informatief. Het werken op het land was zwaar en er was weinig luxe. Ook het uitbaggeren was handwerk en de gids vertelde ons dat je dat zware werk hooguit een halve dag volhield.

Een wandeling door het oude gebouw voerde ons naar de rondvaartboot. De schipper: “Ik neem u vanmiddag allemaal in de boot en zal u ook om de tuin leiden” Hij loog hier geen woord over en tijdens de rondvaart kwam er bijna meer water uit de hemel vallen dan dat er in de sloot lag. Leuk vertelde anekdotes zorgden voor een geboeid publiek.  

                 Helaas werd het uitzicht voor een deel belemmerd door de heftige regenval.

Na de boottocht nog een wandeling door het aanvoergebouw en we kwamen terecht in de “mijn”zaal, waar vroeger de aangevoerde groenten (veel kool) verkocht werd. Eerst kregen we een uitleg van een in Westfriese klederdracht geklede dame. We mochten ook met zijn allen oefenen, want straks zou het ernst worden. Bijzonder leuk en een ieder was vrolijk gestemd.

 Vrolijk sfeertje en iedereen keek aandachtig naar de terug draaiende veilingklok.

Na de veiling wandelden we terug naar de ontvangstruimte waar met een gezellig hapje en een drankje de middag werd afgesloten.

 Dirk Ranzijn

Bezoek Broekerveiling

Broek op Langedijk

18 oktober 2016

Om eerlijk te zijn, zo mooi als op bovenstaande foto hebben we het complex niet gezien, want voor de eerste maal tijdens een uitje van Novavita treffen we vandaag een onstuimige en regenachtige dag. In het journaal van vanavond hoor ik dat van een molen in de buurt (Twiskermolen in Oostzaan)) het hele wiekenstelsel is afgebroken en dat in Winkel zelfs een windhoos is waargenomen. Maar gelukkig vindt het overgrote deel van het programma binnen plaats, dus veel last van het weer hebben we niet gehad.

Ongetwijfeld kennen jullie nog het liedje van Leen Jongewaart en Wim Zonneveld: “In een rijtuigie”. Een variatie daarop hebben we vanmiddag meegemaakt. We zijn met een twintigtal Novavita’ers op bezoek geweest bij de Broekerveiling. Qua sfeer sluit dit museum prachtig aan bij het liedje. En toen we ons inscheepten voor een rondvaart kwamen de volgende regels spontaan bij me op:

In een vaartuigie, in een vaartuigje

In een vaartuigie tuffen we door buien heen

Daar zitten we dan,  kalm en bedaard

En maar schommelen en wiebelen in een schuit op de vaart.

Maar laat ik bij het begin aanvangen. De Broekerveiling is een complex van houten gebouwen dat in en over het water is gebouwd. Het ligt in het gebied dat het Rijk der Duizend Eilanden wordt genoemd. In het verre verleden was dit gebied een moerassige streek, waar de bewoners in de latere eeuwen voor de afwatering sloten hebben gegraven. Het slib, ook de drab die jaarlijks met het uitdiepen naar boven kwam, gebruikte men jaar in jaar uit voor het ophogen van het land. Op deze wijze ontstond een uniek gebied met wel 14.500 relatief kleine eilandjes. De grond was door de jaarlijkse drabophoging bijzonder vruchtbaar, vandaar dat er op de eilanden allerlei groenten werden verbouwd: aardappelen, uien, wortelen, kolen etc.

Wegen waren er niet; alles moest vervoerd worden op het water en dat gebeurde vroeger met handkracht (het zg. knoeten) in platte vaarschuiten. Bovendien hadden de tuinders hun percelen vaak ver uit elkaar liggen. Vandaar dat begin zestiger jaren van de vorige eeuw een ruilverkaveling is doorgevoerd, maar daarmee is wel 80% van dit gebied voorgoed verloren gegaan. Omdat het geld op was, is gelukkig een gebied bij Broek op Langedijk gespaard gebleven. Niet alles als natuurgebied, want op de vele kleine (schier)eilandjes is ook een uiterst luxueuze villawijk verrezen.

Er werden veel groenten verbouwd en het vervoer geschiedde uitsluitend over water, vandaar dat een veilinggebouw waar boten doorheen konden varen een logische oplossing bleek. Zo ontstond een volstrekt uniek gebouw in de wereld. Op meer dan 1900 houten palen zijn begin 20^e eeuw boven het water lighallen en een afmijnzaal gebouwd. De bootjes met groenten wachten in de lighallen en als ze aan de beurt waren, voeren ze door de veilingzaal, waar handelaren hun groenten konden kopen. Het mooie is dat dit hele complex nog authentiek is; een juweel van een Rijksmonument.

Om 12 uur is het verzamelen geblazen en we starten direkt met een Westfriese koffietafel. Kijk dat is nog eens een goed begin, want tijdens het eten komt de stemming er direkt in. En je weet het: goed gevoed, maakt tevreden. Met volle maag start onder leiding van een gids de rondleiding.

Een bijzondere presentatie (met Mecano beweegt iedere projectie) brengt ons op de hoogte van de geschiedenis van de streek. Leuk is dat Wim van Zanen een dochter van een tuinder uit deze streek veroverd heeft; naast de gids kleurt hij het verhaal nog met eigen ervaringen in. Hierna gaat de rondleiding verder door de lighallen. Daar wachtten de tuinders op hun beurt om de afmijnzaal in te varen. Dan breekt er lichte paniek uit: Hans Buntsma is weg!!!! Nergens te vinden, terug naar de eetzaal, op de toiletten gezocht, op de terreinen buiten gekeken, weg….. en dat met al dat water in de buurt!!!!  Even later komt de rondvaartboot, die drie kwartier eerder vertrokken is, terug en wie stapt daar doodgemoedereerd uit:  Hans. “ik zag jullie wel niet zitten, maar toen voer de boot al weg”, luidt zijn commentaar.

Hans stapt uit de boot en wij erin voor een rondvaart door het nog bestaande gedeelte van het Rijk der Duizend Eilanden. Hans gaat mee voor een tweede rondje. Jammer dat het weer zo slecht is, maar gelukkig is de boot overdekt en de kapitein trakteert ons op de ene anekdote na de andere.

Vervolgens nemen we plaats in de veilingzaal, waar we uitleg over het afmijnen krijgen. Daarna spelen we het spelletje echt. Diverse groenten en fruit worden voor het publiek geveild en ik weet niet hoe het komt, maar niemand in onze groep bemachtigt een produkt (even dacht ik dat Ab Rutgers 3000 kg. uien gekocht had, maar dat bleek zijn buurman te zijn). Krenterigheid of worden we te langzaam om op tijd op het knopje te drukken.

We sluiten ten slotte de middag af met een hapje en een drankje in het restaurant. Gelukkig hebben we daar weer volop gelegenheid om met elkaar te praten. Leuk om de bekenden –en het worden er door de uitstapjes steeds meer- weer te zien. Bij het afscheid nemen, hoor ik al om mij heen, wanneer is het volgende uitje? Dat zegt genoeg……

Wim van Zanen en Dirk Ranzijn, hartelijk dank voor het organiseren van deze –wederom zeer geslaagde- middag.

Huub Oostendorp

P.S. Wisten jullie dat de man van Mary Raat –hij komt ook uit deze contreien- als kind vastgebonden aan een touw  in de tuin mocht spelen. Geen kindermishandeling, maar kinderbescherming. Wellicht een idee voor de volgende maal om Hans Buntsma …………