Het idee voor een excursie rond de noord-Zuidlijn ontstond in 2018 toen we met de metro reisden van het centraal Station naar het Rijksmuseum (de excursie over de architect van deze gebouwen: Cuypers). Kort nadien verkocht een neef van me zijn woning in de Amsterdamse Pijp voor een astronomisch bedrag en een kennis betrok voor veel geld een appartement in ‘booming’ Amsterdam Noord. Beiden refereerden aan de nieuwe metrolijn die voor een geweldige oppepper voor de stad had gezorgd. Zo kwam het idee voor de excursie: de Noord-Zuidlijn en de impact ervan op de stad Amsterdam tot stand. Over de gids voor deze excursie hoefde ik geen twee seconden na te denken: Suzanne Roelofs. We vonden haar al steengoed bij die excursie over Cuypers en toen ik haar benaderde met dit nieuwe idee was ze direct enthousiast. Direct droeg ze bouwstenen aan om de excursie inhoud te geven en toen………… kwam Corona en bleef het idee anderhalf jaar op de plank liggen.
Eindelijk is er nu weer veel mogelijk, zodat we nu de eerste excursie in het hopelijk post-corona tijdperk kunnen houden. Gelukkig blijkt een groot aantal leden, 23 deelnemers in totaal, mee te willen gaan en dus is het op 21 september zover.
Voor mij persoonlijk is het ook nog bijzonder; 46 jaar gelden was ik actief betrokken bij het verzet tegen de eerste metrolijn van Amsterdam tijdens de zogenaamde Nieuwmarktrellen. Bij de aanleg van de eerste lijn wilde men een groot aantal goede woningen (vooral in het Nieuwmarktgebied) slopen om de bouw van de metro mogelijk te maken. Bovendien moest er ook nog een vierbaans autoweg door de Nieuwmarktbuurt komen. Resultaat: er is veel in de historische binnenstad gesloopt, maar verdere metroplannen zijn afgeblazen en de autoweg is er nooit gekomen. Nu bij aanleg van de Noord-Zuidlijn via een tunnelboring een lijn is aangelegd is er nauwelijks verzet geweest of het moest zijn tegen de hoge kosten (later tegen de verzakking van woningen aan de Vijzelgracht). Ik kon dus met onbekommerd gemoed aan de excursie deelnemen.
Om 10.00 uur verzamelen we ons in het Alab gebouw in Amsterdam Noord. Het Alab behoort samen met het Adam gebouw en de voormalige kantine tot de drie overgebleven gebouwen van het voormalige Shellcomplex pal aan de overkant van het IJ achter het Centraal Station. Daar verrijst verder op het terrein, dat Overhoeks genoemd wordt, een complete woonwijk. Tientallen appartementen gebouwen, de een nog fraaier dan de andere, zijn of worden er gebouwd. Suzanne maakt met ons een wandeling door het gebied. En zoals we van haar gewend zijn: ze weet alles van de gebouwen, de architecten, hun inspiratiebronnen, de gebruikte materialen, de hoeveelheid appartementen per gebouw, hun huur- of koopprijs en noem maar op. Heerlijk in het zonnetje wandelen we door het oeverpark (met daarin een iepenaboretum waarin tientallen verschillende soorten iepen staan) langs het IJ , met een fantastisch uitzicht op het water en de stad aan de overzijde, naar het meest iconische gebouw van het gebied: Eye, het filmmuseum. Ik vind het een prachtig gebouw, vanuit iedere hoek ziet het er weer anders uit.
Rond 12.00 uur nemen we de pont naar het C.S. om van daaruit de reis met de metro voort te zetten naar Zuid. Onderweg stappen we uit op station Rokin om een rondje met de roltrappen van beneden naar boven en terug te maken. Waarom? Tussen de roltrappen zijn grote vitrines gemaakt met daarin duizenden archeologische voorwerpen die men tijdens de aanleg van de lijn heeft gevonden.
Omstreeks 12.30 uur komen we aan op Zuid. Wat een drukte!!!! We arriveren tijdens de lunchpauze en duizenden werknemers van de giga-kantoren in het gebied genieten in hun pauze van het mooie weer. We wandelen eerst naar de noordzijde van het station naar het World Trade Centre, dat momenteel drastisch wordt gerenoveerd. Op de begane grond staat een maquette die de ontwikkeling van de Zuidas duidelijk laat zien: de huidige bebouwing en de geplande bouwwerken worden aangegeven en bovendien zie je dat het tracé van de A10 en het spoor ondergronds gaat. Ook het station Zuid gaat ondergronds. Voordat we het gebied verder verkennen krijgen we eerst lunchpauze. Over eetgelegenheden hebben we hier niet te klagen. De zogenaamde plinten van al die hoogbouw zijn volgestouwd met allerlei eetgelegenheden., waar het op deze zonnige dag stampdruk is.
De Zuidas is uitgegroeid tot het internationaal georiënteerd zakendistrict van Amsterdam met spectaculaire hoogbouw. Het gebied ligt ideaal: dicht bij de binnenstad, vlakbij Schiphol, naast het grootste congrescentrum van de stad, de RAI, uitstekende verbindingen, bijvoorbeeld met de havens van Rotterdam en twee grote kenniscentra naast de deur: de Hogeschool van Amsterdam en de Vrije Universiteit.
De bouw van de hoofdkantoren van de ING en de ABN-AMRO (in het contract met de Gemeente Amsterdam is bedongen dat hun toren de hoogste van het gebied moet blijven: over apen op de rots gesproken) vormen de start van een spectaculaire ontwikkeling. Talloze internationale bedrijven zijn hier inmiddels gevestigd. Opvallend is dat de gemeente Amsterdam internationaal gerenommeerde architecten heeft uitgenodigd om een gebouw te realiseren, waarin dan later een bedrijf in gehuisvest wordt. Het gebied is verdeeld in verschillende wijken en wij hebben na de lunchpauze een wandeling gemaakt door het hart van het gebied: de wijken Mahler en Gershwin. 
Het ene na het andere spectaculaire gebouw krijgen we te zien. En Suzanne weet over ieder gebouw het een en ander te vertellen. Wie is de architect, wat had de architect voor ogen,, wat inspireerde hem (van de zeilen van een schip tot het silhouet van een passagiersschip, van de Amsterdamse school tot de steentjes van Dudok)? We wandelen eerst door de wijk Mahler, waar alle grote kantoren gevestigd zijn en vervolgens door Gershwin waar de grote woontorens staan. Koopprijzen rond de 10.000 Euro de vierkante meter.
Het meest spectaculaire gebouw bewaart Suzanne voor het laatst. Het gebouw Valley is in aanbouw en ziet er werkelijk futuristisch uit: op elkaar gestapelde en verschuivende blokken, die samen grote woontorens vormen. Deels zijn ze bekleed met glasplaten die de omgeving weerkaatsen. De bedoeling is dat er straks op de balkons hoge beplanting komt, zodat er als het ware een verticaal park ontstaat. Geweldig. Het gebouw was zelfs al op de tekentafel al iconisch, zo bijzonder, dat de gemeente Amsterdam vermoedde dat het een groot speculatieobject zou worden. Vandaar dat de gemeente heeft besloten dat er uitsluitend sociale huurwoningen in komen. En de architect: Heyligers Design, je weet wel van de Markthal in Rotterdam.
Rond 15.45 uur komt er aan deze excursie een einde. Suzanne bedankt en ik weet zeker dat de deelnemers volgend jaar graag weer een keer met je op stap willen gaan. Je gaf zelf al een suggestie: het NDSM-terrein in Amsterdam Noord. Ik ga het proberen op de agenda te krijgen.
Huub Oostendorp